Bệnh đậu mùa khỉ là bệnh lây truyền từ động
vật sang người, việc lây truyền từ người sang người khi tiếp xúc trực tiếp hoặc
tiếp xúc gần, lây qua vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô hấp
và qua tiếp xúc với các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Sự lây truyền có
thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi hoặc khi tiếp xúc gần trong và sau
khi sinh.
Bệnh này được gọi là bệnh đậu
mùa khỉ vì bệnh được phát hiện lần đầu tiên ở những đàn khỉ được nuôi để nghiên
cứu vào năm 1958. Sau đó bệnh mới được phát hiện ở người vào năm 1970.
Theo
WHO, triệu chứng điển hình của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm sốt, đau đầu, dữ dội,
đau cơ, đau lưng, giảm năng lượng, sưng hạch và phát ban hoặc tổn thương da. Tổn
thương da có thể biểu hiện bằng các nốt ban chứa dung dịch trong hoặc hơi vàng
và sau đó có thể đóng vảy, khô và rụng vảy.
Thời gian ủ bệnh của bệnh đậu mùa khỉ thường
từ 6-13 ngày, nhưng có thể dao động từ 5-21 ngày. Biểu hiện triệu chứng có thể
khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, nhưng tương đồng như bệnh đậu mùa,
các triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch
huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên
mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân,
ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Bệnh có thể tự khỏi trong vòng 2-3 tuần. Tuy nhiên bệnh thường nặng ở trẻ em,
phụ nữ có thai hoặc người suy giảm miễn dịch.
Ngày 23/7/2022, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã công bố dịch bệnh
đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế.
Đến ngày 03/10/2022,
thế giới ghi nhận 68.265 trường hợp mắc bệnh Đậu
mùa khỉ tại 106 nước trên thế giới, trong đó có 25 trường hợp tử vong. Trong
đó, khu vực Tây Thái Bình Dương có một số nước ghi nhận ca bệnh gồm:
Australia (136), Singapore (19), Trung Quốc (5), New Zealand (5), Nhật Bản (4),
Philippines (4), Hàn Quốc (2), Guam (1), New Caledonia (1).
Tổ chức Y tế thế
giới đánh giá nguy cơ lây nhiễm toàn cầu ở mức trung bình, khu vực châu Âu và
châu Mỹ ở mức cao, khu vực Tây Thái Bình Dương (trong đó có Việt Nam) ở mức thấp
đến trung bình, các khu vực khác ở mức trung bình.
Việt Nam đã ghi nhận ca mắc đậu mùa khỉ đầu tiên tại Thành
phố Hồ Chí Minh thông qua giám
sát dịch tễ. Để chủ động phòng chống dịch bệnh đậu mùa khỉ ở nước ta, Bộ Y tế
khuyến cáo người dân chủ động thực hiện 6 biện pháp phòng bệnh sau:
1. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt
nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay
áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và
nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa
bãi nơi công cộng.
2. Thường xuyên rửa
tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.
3. Người có triệu chứng phát ban cấp tính
không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động
liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ
động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.
4. Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ,
tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật
dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Trong trường hợp nơi ở/nơi làm việc có người
mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử
trí kịp thời, không tự ý điều trị.
5. Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa
khỉ (khu vực Trung và Tây Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết
hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa
virus đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y
tế địa phương để được tư vấn.
6. Đảm bảo an toàn thực phẩm; thực hiện lối sống lành
mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.
Bảo An