Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút sởi gây ra. Bệnh thường
lây trước khi vết ban đỏ xuất hiện. Khi vi rút sởi vào cơ thể bệnh nhân, chúng thường trú
ngụ ở đằng sau cổ họng và phổi. Sau đó bệnh sẽ lan khắp cơ thể kể cả hệ hô hấp
và da. Bệnh sởi thường
xuất hiện ở trẻ em nhưng người lớn cũng có thể mắc sởi. Bệnh sởi lây lan nhanh
thậm chí thành dịch. Nếu mắc sởi không được chăm sóc đúng cách rất dễ bị các biến
chứng.
Hình minh họa
Bệnh nhân mắc
sởi có các triệu chứng sốt, phát ban, chảy nước mũi, ho, mắt đỏ... Bệnh sởi tuy
ít gây tử vong nhưng có thể gây nhiều biến chứng.
Sau khi trẻ tiếp xúc với người bị sởi từ 1 -
3 tuần, có thể xuất hiện những dấu hiệu sau:
- Triệu
chứng viêm long: Kéo dài 2 -
4 ngày, trẻ sốt cao liên tục,
viêm long đường hô hấp trên và kết mạc, đôi khi có cả viêm thanh quản.
- Triệu
chứng toàn phát: Kéo dài 2 - 5 ngày, trẻ hết sốt, bắt đầu phát ban, hồng ban dạng sẩn, khi căng da thì ban biến
mất, xuất hiện từ sau tai, sau gáy, trán, mặt, cổ lan dần đến thân mình và tứ
chi, cả lòng bàn tay và bàn chân.
- Triệu chứng hồi
phục bệnh: Ban nhạt màu dần rồi chuyển sang màu xám,
bong vảy phấn sẫm màu, để lại vết thâm vằn như da hổ và biến mất theo thứ tự
lúc xuất hiện. Có thể có ho kéo dài 1 - 2
tuần sau khi hết bệnh.
Sau khi mắc bệnh sởi, trẻ thường bị suy giảm
miễn dịch nên dễ bị bội nhiễm và gây nhiều biến chứng nguy hiểm như: Viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt,
thậm chí có thể viêm não dễ dẫn đến tử vong, bệnh đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ
nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng.
Các triệu
chứng của bệnh sởi rất dễ nhầm với biểu hiện của bệnh Rubella (hay còn gọi là
bệnh sởi Đức). Hơn nữa các phát ban của sởi có thể nhầm với các phát ban dạng
dị ứng, do vậy bệnh nhân thường chủ quan.
Các biến chứng của bệnh sởi
Biến chứng đường hô hấp: thường là
viêm phế quản, viêm phế quản phổi, viêm thanh quản. Các biến chứng này do bội
nhiễm, thường xuất hiện sau thời kỳ hay cuối thời kỳ mọc ban. Diễn biến bệnh
thường là ho, sốt, nghe phổi có ran phế quản, bạch cầu tăng, khó thở, tím tái.
Viêm phổi: Bệnh nhân bị bội nhiễm các loại vi khuẩn khác, thời điểm xuất hiện biến
chứng thường muộn sau khi phát ban hoặc có thể đồng thời trong khi phát ban. Triệu chứng khi bị viêm phổi là: Sốt cao, khi
nghe phổi thấy ran nổ, công thức máu thấy bạch cầu tăng cao, trên phim X-quang
thấy hình ảnh nốt mờ rải rác ở hai trường phổi.
Biến chứng thần kinh: Đây là biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi.
Viêm não -
màng não - tủy cấp: Là biến chứng
nguy hiểm gây tử vong và di chứng cao, thường gặp ở trẻ lớn. Triệu chứng bệnh
khởi phát đột ngột, người bệnh sốt cao vọt, có thể co giật, rối loạn ý thức
như: hôn mê, liệt nửa người hoặc một bên chi, liệt dây thần kinh số III, VII.
Biến chứng
tai - mũi - họng, vùng khoang miệng: Thường gặp
là viêm mũi họng bội nhiễm, viêm tai và viêm tai xương chũm. Viêm niêm mạc
miệng hay xảy ra ở giai đoạn đầu của bệnh sởi là do virus sởi, thường hết cùng
với ban. Biến chứng có thể xảy ra ở giai đoạn muộn của bệnh sởi, thường do bội
nhiễm.
Biến chứng mắt - loét giác mạc: Có thể gặp ở trẻ em bị suy dinh dưỡng,
thiếu vitamin A, biến chứng này có thể để lại di chứng mù vĩnh viễn.
Cách phòng tránh và
chăm sóc khi trẻ mắc bệnh sởi
Sởi là bệnh
do vi rút gây ra và dễ
lây lan nên biện pháp phòng chống là rất quan trọng. Để phòng chống bệnh sởi cần thực hiện tốt các khuyến cáo sau:
- Đeo khẩu
trang khi tiếp xúc với người bệnh và người nghi bị bệnh.
- Tăng cường
dinh dưỡng đầy đủ gồm 4 nhóm thực phẩm: vitamin, khoáng chất, bột đường, đạm và
béo để phòng suy dinh dưỡng khi trẻ mắc bệnh.
- Uống nhiều nước
hoa quả, ăn lỏng, đủ chất dinh dưỡng, không nên kiêng khem quá mức.
- Tăng cường vệ
sinh răng miệng, vệ sinh cá nhân cho trẻ tránh nhiễm trùng cơ hội.
- Nghỉ học và
không đến nơi tập trung đông người nếu trẻ mắc bệnh hoặc nghi mắc bệnh để tránh
lây lan trong cộng đồng.
- Rửa tay bằng
xà phòng sau khi tiếp xúc với người bệnh và người nghi bị bệnh.
- Tránh các loại
thực phẩm cay, nóng, tanh, chiên rán nhiều dầu mỡ.
- Vệ sinh sàn
nhà, đồ chơi trẻ em, dụng cụ, vật dụng của người bệnh bằng dung dịch cloramin
B.
- Phải thực hiện
đầy đủ các hướng dẫn của cán bộ y tế khi đưa trẻ đi tiêm chủng để phòng bệnh.
- Khi xuất hiện
các biến chứng như nhiễm khuẩn, viêm não hay suy hô hấp, người bệnh cần phải đến
ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.
Bảo An